Në vitin 1957, ndodhi një aksident masiv bërthamor në stacionin kryesor sekret bërthamor Mayak në Bashkimin Sovjetik. Në atë kohë, ishte katastrofa më e madhe bërthamore në histori.
Pavarësisht nga madhësia e tij, autoritetet sovjetike arritën ta mbajnë aksidentin sekret për gati katër dekada, dhe detajet e trashëgimisë shkatërruese të asaj që tani njihet si ‘katastrofa e Kyshtym’ po bëhen vetëm të qarta sot.
Katastrofa e Kyshtym, shpërthim i mbetjeve bërthamore të varrosura nga një fabrikë për përpunimin e plutoniumit pranë Kyshtym, Chelyabinsk Oblast, Rusi, më 29 shtator 1957.
Deri në vitin 1989 qeveria Sovjetike refuzoi të pranonte se ngjarja kishte ndodhur, edhe pse rreth 9,000 milje katrore (23,000 km katrore) tokë ishin të ndotur, më shumë se 10,000 njerëz u evakuuan dhe ndoshta qindra vdiqën nga efektet e radioaktivitetit.
Pasi u bënë të njohura detajet, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike e klasifikoi katastrofën Kyshtym si një aksident të Nivelit 6 në Shkallën Ndërkombëtare të Ngjarjes Bërthamore dhe Radiologjike. Vetëm katastrofat bërthamore pasuese në Çernobil dhe Fukushima janë klasifikuar në nivelin e shtatë dhe më të lartë të ashpërsisë.
Reaktorët bërthamorë dhe fabrika e përpunimit të plutoniumit të kompleksit industrial Kyshtym u ndërtuan gjatë fundit të viteve 1940 në programin Sovjetik për zhvillimin e armëve bërthamore. Struktura sekrete bërthamore u quajt Mayak por ishte më shumë e njohur me emrin e koduar Chelyabinsk-40, sepse posta në fabrikë dhe punëtorët e saj duhej t’i drejtohej Kutisë Postare 40 në Chelyabinsk, një qytet i madh 90 milje (90 km) larg nga Kyshtym.
Objekti ishte i vendosur në shpatet lindore të maleve qendrore Urale; liqenet aty pranë siguruan një furnizim me ujë për ftohjen e reaktorit dhe gjithashtu shërbyen si depo për mbetjet bërthamore. Ritmi i programit bërthamor Sovjetik ishte aq i ngutshëm dhe teknologjia e tij aq e re sa që kushtet ishin kronike të pasigurta për punëtorët dhe fqinjët.
Më në fund u zbulua se katastrofa e Kyshtym ishte pasojë e dështimit për të riparuar një sistem ftohës që nuk funksiononte mirë në një rezervuar të varrosur ku ruheshin mbetjet e reaktorit të lëngët.