Brenda disa orësh pasi Irani shpalli me krenari nisjen e centrifugave të tij të fundit, një ndërprerje e energjisë dëmtoi disa nga makineritë e çmuara në vendin e saj në Natanz. Irani e ka përshkruar këtë si një akt të “terrorizmit” dhe drejtoi gishtin drejt Izraelit. Por ka ende mister mbi shkakun e vërtetë të avarisë.
Në Izrael, disa raporte kanë sugjeruar që një sulm kibernetik mund të ketë qenë përgjegjës, por Irani ka folur për “infiltrues” mes raporteve të një shpërthimi të lidhur me gjeneratorin e energjisë.
Një gjë që raportet duket se bien dakord është se një “incident” preku rrjetin e shpërndarjes së energjisë në Natanz, duke çuar në një ndërprerje derisa të fillonin sistemet e energjisë emergjente.
Një ndërprerje mund të mos tingëllojë aq serioz, por mund të jetë në një fabrikë pasurimi. Centrifugat janë makina të holla të lidhura në ato që quhen kaskada të cilat pasurojnë gazin e uraniumit duke e rrotulluar atë me shpejtësi tepër të larta duke përdorur rrotullues. Stresi në materialet e përparuara të përfshira është intensiv dhe procesi është teknikisht jashtëzakonisht i vështirë.
Një problem i vogël mund të dërgojë një centrifugë të dalë jashtë kontrollit, me pjesë të përplasura në njëra-tjetrën dhe dëmtuar një kaskadë të tërë.
Sigurimi i furnizimit me energji që arrin një centrifugë është ekuilibruar në mënyrë të përsosur është jetike. Që do të thotë sabotimi i asaj furnizimi mund të jetë katastrofik.
Pyetja është: çfarë e shkaktoi atë – një sulm kibernetik apo një akt fizik sabotimi, si një bombë?
Spekulimet e sulmit kibernetik vijnë sepse Natanz është Ground Zero për luftë kibernetike – vendi ku ndodhi sulmi i parë kibernetik në botë një dekadë më parë.
Shumica e ngjarjeve të quajtura sulme kibernetike nuk janë vërtet sulme në kuptimin fizik – ato janë vjedhje të të dhënave. Por Stuxnet – emri i dhënë incidentit që shënjestroi programin bërthamor të Iranit mbi një dekadë më parë – nuk është vetëm një nga disa përjashtime por pa dyshim edhe demonstrimi i parë i asaj se si duket një sulm i tillë kibernetik.
Në atë rast, kodet kompjuterike shkaktuan dëme në fjalë, duke ndërhyrë në kontrollorët e centrifugës për t’i dalë jashtë kontrollit (dhe madje duke u transmetuar mesazhe të rreme atyre që i monitoronin në mënyrë që të mos shqetësoheshin derisa të ishte tepër vonë). Rezultati ishte ai që dukej si një shpërthim i lëvizjes së ngadaltë ndërsa centrifugat përplaseshin me njëri-tjetrin. Ishte një operacion tepër i sofistikuar dhe i synuar, i drejtuar bashkërisht nga SH.B.A. dhe Izraeli dhe i zhvilluar për një periudhë vitesh.
Por kjo nuk do të thotë që një sulm kibernetik duhet të jetë përgjegjës kësaj here. Irani investoi shumë në mbrojtjen kibernetike dhe ofendimin pasi Stuxnet bëri një sulm të tillë shumë më vështirë dhe bëri më shumë për të mbrojtur sistemet e tij, përfshirë furnizimin me energji elektrike.